Di sản thừa kế được chia như thế nào khi đã hết thời hiệu thừa kế?

Nhà mẹ em có 4 chị em gồm mẹ em, cậu 3, dì, và cậu út. Ông bà ngoại em mất không để lại di chúc. Đến nay đã quá thời hạn phân chia di sản thừa kế. Hiện nay cậu 3 đang sống trên miếng đất hơn 2 hecta mà nguồn gốc đất do ông bà ngoại em để lại. Mẹ, dì và cậu út ở riêng. Sau khi ông bà em mất, trong ngày giỗ ông bà cậu 3 có nói sẽ chia đất cho chị em. Tuy nhiên, cậu 3 em nói chỉ để cho chị em, chờ cậu 3 chia đất, trong thời gian đó cậu 3 lại làm giấy tờ cho các người con của cậu 3. Mấy năm nay, mọi người có nhắc đến vấn đề chia đất; thì cả nhà cậu 3 lại nói không chia cho ai một mét đất nào cả. Vậy giờ người nhà em phải làm như thế nào ạ, để được 1 phần tài sản chung. Mong luật sư tư vấn giúp. Em chân thành cảm ơn!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi yêu cầu tư vấn tới Công ty evolution tài xỉu online uy tín tvlink . Với trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Căn cứ tại Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thời hiệu thừa kế như sau:

“Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

3. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.”.

Như vậy, theo quy định trên thì thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Khi hết thời hạn trên thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó.

Mặt khác, tại mục 2.2 Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP quy định về việc áp dụng các quy định của pháp luật về thời hiệu khởi kiện liên quan đến thừa kế như sau:

“2.2. Thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế

a) Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 01/7/1996, thì thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết 02/HĐTP ngày 19/10/1990 của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao "hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế".

Khi xác định thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế mà thời điểm mở thừa kế trước ngày 01/7/1991 và di sản là nhà ở thì thời gian từ ngày 01/7/1996 đến ngày 01/01/1999 không tính vào thời hiệu khởi kiện.

b) Đối với trường hợp thừa kế mở từ ngày 01/7/1996 thì thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế được thực hiện theo quy định tại Điều 648 của Bộ luật Dân sự.”.

Vì thông tin bạn cung cấp không rõ ràng, thời điểm ông bà ngoại bạn mất cụ thể là năm nào? Do vậy, trường hợp nếu ông bà ngoại bạn mất trước ngày 01/7/1996 thì thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990. Tại Điều 36 Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 quy định như sau:

“Điều 36: Thời hiệu khởi kiện về thừa kế

1- Trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế, người thừa kế có quyền khởi kiện để yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác.

2- Trong thời hạn ba năm, kể từ thời điểm mở thừa kế, cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền khởi kiện để yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản do người chết để lại, thanh toán các khoản chi từ di sản.

3- Trong trường hợp do trở ngại khách quan mà không thể thực hiện được quyền khởi kiện trong thời hạn quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều này thì thời gian bị trở ngại khách quan không tính vào thời hiệu khởi kiện.

4- Đối với các việc thừa kế đã mở trước ngày ban hành Pháp lệnh này thì thời hạn quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều này được tính từ ngày công bố Pháp lệnh này.”.

Theo quy định nêu trên, trường hợp nếu ông bà ngoại bạn mất trước ngày 01/7/1996 thì thời hạn khởi kiện về thừa kế được tính từ năm 1990. Theo quy định tại Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 thì thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Do đó, hiện tại vẫn còn thời hiệu khởi kiện yêu cầu phân chia di sản thừa kế.

Để khởi kiện yêu cầu Tòa án phân chia di sản thừa kế thì mẹ bạn và các đồng thừa kế còn lại phải có căn cứ chứng minh mảnh đất trên trước khi đứng tên cậu 3 là tài sản thuộc sở hữu của ông bà ngoại. Trường hợp này, có thể đến Ủy ban nhân dân xã (phường) xin trích lục sơ đồ địa chính của mảnh đất. Từ đó, sẽ có căn cứ xác định được chủ sở hữu của mảnh đất qua các thời kì.

Trường hợp, xác định được thời điểm trước khi mảnh đất đứng tên cậu 3, chủ sở hữu mảnh đất là ông bà ngoại của bạn. Do vậy, trường hợp nếu không có giấy tờ chứng minh về việc ông bà ngoại bạn tặng cho mảnh đất cho cậu 3 thì việc cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên cậu 3 là không đúng quy định pháp luật. Vì vậy, gia đình bạn có thể yêu cầu Tòa án hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp. Khi đó, mảnh đất trên được xác định là di sản thừa kế của ông bà ngoại bạn. Do khi mất ông bà không để lại di chúc nên di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật cho hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

Như vậy, theo quy định trên thì mảnh đất trên sẽ được chia đều cho hàng thừa kế thứ nhất, nếu bố mẹ (của ông bà) đã mất thì hàng thừa kế thứ nhất chỉ còn lại các con (bao gồm: mẹ bạn, cậu 3, dì, và cậu út). Những người thừa kế cùng hàng sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người này có quyền khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế nếu có căn cứ chứng minh mảnh đất trên có nguồn gốc do ông bà ngoại sử dụng ổn định, lâu dài trước người cậu.

Trân trọng.

CV tư vấn: Phạm Diệu - evolution tài xỉu online uy tín tvlink